Mediacja jako sposób na szybsze załatwienie sprawy rodzinnej
Mediacja jest sposobem na polubowne i tańsze rozwiązywanie konfliktów w sprawach rodzinnych. W procesie tym udział biorą skonfliktowane strony oraz mediator. Ta metoda rozwiązywania sporów rodzinnych jest całkowicie dobrowolna i cechuje się przede wszystkim poufnością. Celem mediacji jest doprowadzenie do porozumienia między skłóconymi stronami. Pośredniczy w tym neutralny mediator jednakże jej wynik oraz przebieg zależy w całości od samych stron. To w ich rękach spoczywa decyzja o rozpoczęciu mediacji oraz o tematach jakie będą poruszane w jej toku.
Najczęstszym przedmiotem mediacji w sprawach rodzinnych są uzgodnienia co do:
- alimentów na dziecko,
- władzy rodzicielskiej i wykonywania kontaktów z dzieckiem,
- warunków wyroku rozwodowego oraz spraw majątkowych z tym związanych
- spraw dotyczących zaspokojenia potrzeb rodziny
- spraw związanych z miejscem zamieszkania dziecka
- a także istotnych spraw dziecka, w szczególności w zakresie wyboru szkoły, profilu nauki, opieki zdrowotnej
Są to tylko najczęstsze przykłady. Mediację bowiem można prowadzić w każdej sprawie w której prawo zezwala na zawarcie ugody.
Jak wspomniano wcześniej mediację prowadzi mediator. Mediator jest osobą wpisaną do specjalnego wykazu, prowadzonego przez sąd okręgowy. Mediator to osoba godna zaufania a jego zadaniem jest pomoc stronom w wypracowaniu porozumienia. Ma on ułatwić podjęcie rozmowy, rozładować napięcie towarzyszące negocjacjom, może także zadawać pytania.
Jedną z częstszych a zarazem trudniejszych spraw rodzinnych są sprawy rozwodowe. W takiej sprawie, dzięki mediacji rodzice mogą ustalić miedzy sobą jak będą wyglądać ich relacje względem dziecka po rozstaniu. Pozwala to na uniknięcie arbitralnych decyzji ze strony sądu. W końcu to rodzice powinni wiedzieć najlepiej co będzie zgodne z dobrem ich dziecka. Mediacja jest na pewno mniej stresująca niż rozprawa w sądzie. Według badań stres wywołany rozwodem jest klasyfikowany na drugim miejscu w skali jego intensywności w całym życiu człowieka. Stąd tak ważne by jak najbardziej ograniczać negatywne skutki z jakimi związany jest proces o rozwód. Mediacja pozwala często na ograniczanie negatywnych emocji co ułatwia wzajemne zrozumienie potrzeb. To z kolei pozwala na podtrzymanie wzajemnych relacji stron w przyszłości, niekiedy koniecznych aż do osiągnięcia przez dzieci małoletnie dzieci pełnoletniości. Kolejną korzyścią jest niewątpliwie większa szansa na szybsze zakończenie całej sprawy. Mediacja jest też tańsza i pozwala kompleksowo załatwić sprawę.
Mediacja może być prowadzona przed wniesieniem sprawy do sądu a także po wszczęciu postępowania. Wówczas jest prowadzona na podstawie postanowienia sądu. Warunkiem na jej przeprowadzenie jest zawsze zgodna wola obu stron. Każda ze stron może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie mediacji na każdym etapie sprawy. Sąd również może nakłaniać do przeprowadzenia mediacji jeśli dostrzeże taką potrzebę i celowość.
Jeśli chodzi o mediatora to może go wyznaczyć sąd, lub mogą go wybrać samodzielnie strony. Ważne aby wybrać mediatora który posiada odpowiednią wiedzę i umiejętności w prowadzeniu mediacji w danych sprawach. Mediacja jest procesem stosunkowo krótkim i nie powinna trwać dłużej niż trzy miesiące. Nie jest to jednak termin którego nie dałoby się wydłużyć. Jest to bowiem możliwe na zgodny wniosek stron.
Po doręczeniu mediatorowi postanowienia sądu, kontaktuje się on ze stronami ustalając termin i miejsce spotkania. Mediator wyjaśnia zasady i przebieg mediacji oraz pyta czy strony wyrażają zgodę na jej odbycie. Spotkania mogą odbywać się w obecności dwóch stron jak również możliwe są indywidualne spotkania mediatora osobno z każdą ze stron. Jak wspomniano wcześniej , mediacja jest dobrowolna co znaczy, że strony mogą w każdej chwili z niej zrezygnować. Poza tym cechuje się poufnością co oznacza, że jej przebieg nie może być roztrząsany przed sądem jak również mediator nie może udostępniać informacji z jej przebiegu osobom trzecim.
W razie fiaska mediacyjnego sprawa kierowana jest do postępowania sądowego na zasadach ogólnych. W razie osiągnięcia kompromisu mediacja kończy się zawarciem ugody. Po zatwierdzeniu ugody przez sąd nabiera ona mocy prawnej a postępowanie się kończy. Sąd nie zatwierdzi ugody jeśli jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym. Oznacza to, że w sytuacji jej niewykonania, można skierować ją do egzekucji komorniczej. W sprawach o rozwód lub separację ustalenia zapadłe w toku mediacji muszą zostać odzwierciedlone w wyroku sądu.
Koszty mediacji co do zasady ponoszą strony. Są one zazwyczaj ponoszone po połowie, chyba że zostanie ustalony inny sposób rozliczeń. W postępowaniu mediacyjnym, do którego doszło na podstawie postanowienia sądu wysokość wynagrodzenia mediatora w sporach niemajątkowych wynosi 150 zł za pierwsze posiedzenie mediacyjne, a za każde następne posiedzenie – 100 zł, jednak nie więcej niż 450 zł łącznie. Jeśli postępowanie dotyczy praw majątkowych, wynagrodzenie mediatora wynosi 1% wartości przedmiotu sporu (nie mniej niż 150 zł i nie więcej niż 2.000 zł). Zwrotowi podlegają też wydatki mediatora poniesione w związku z przeprowadzeniem mediacji, w tym opłata za wynajem pomieszczenia do 70 zł za posiedzenie. Jeśli dojdzie do zawarcia ugody, która jest wynikiem mediacji, strona otrzyma zwrot 75% opłaty sądowej, którą zapłaciła wnosząc sprawę do sądu.