Terminy przedawnienia
Art. 291 § 2 Kodeksu pracy reguluje zasady dotyczące terminu przedawnienia roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych. Wedle wyżej wskazanego przepisu roszczenia to przedawnia się z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia. Wydaje się zatem, że Kodeks pracy reguluje jasne zasady w tym zakresie. Niemniej jednak, praktyka i doktryna wypracowała wyjątki od powyższej zasady.
Nieumyślne wyrządzenie szkody
Jak wskazałem powyżej, co do zasady roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika przedawnia się z upływem 1 roku od dnia, w którym pracodawca powziął widomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia. W praktyce problematyczne stało się rozumienie pojęcia „powzięcie przez pracodawcę wiadomości”. Pojęcie to jest istotne bowiem od tego momentu należy liczyć termin przedawnienia. W praktyce ugruntował się pogląd, że „powzięcie przez pracodawcę wiadomości” oznacza, iż pracodawca musi rzeczywiście dowiedzieć się o poniesionej szkodzie, oraz że jej sprawcą jest dany pracownik.
Warto również wskazać, że roczny termin przedawnienia ma odniesienie wyłącznie do nieumyślnego spowodowania szkody przez pracownika, bowiem doktryna wypracowała inną zasadę w sytuacji gdy pracownik wyrządził szkodę umyślnie.
Umyślne wyrządzenie szkody
W doktrynie jak i w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że wyżej wskazany termin przedawnienia nie będzie miał zastosowanie do przypadków gdy pracownik wyrządził szkodę umyślnie. Warto wskazać, że umyślność ta ma zachodzić nie tylko w zakresie niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczy, ale również w zakresie wyrządzenia szkody. A więc pracownik ma nie tylko „chcieć” nie wykonywać lub nienależycie wykonywać obowiązków pracowniczych, ale również „chcieć” wyrządzić pracodawcę szkodę.
W przypadku umyślnego wyrządzenia szkody przez pracownika zastosowanie znajdzie
art. 4421 § 1 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem roszczenie ulegnie przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże w każdym wypadku roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.
Występek lub zbrodnia
Umyślne niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pracowniczych może przybrać postać występku lub zbrodni (np. w przypadku kradzieży przez pracownika z kasy fiskalnej znacznej sumy pieniężnej) W takiej sytuacji zastosowanie znajdzie art. 4421 § 2 Kodeksu cywilnego, który wskazuje, że roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Ważne jest to, że nie potrzeba uprzedniego wyroku skazującego wydanego w postępowaniu karnym. W doktrynie oraz w orzecznictwie sądowym przyjmuje się. że przypadku braku wyroku skazującego, sąd w sprawie cywilnej dla celów postępowania cywilnego, może samodzielnie dokonać oceny czy szkoda jest wynikiem przestępstwa. Ocena ta musi być dokonana wedle zasad obowiązujących w postępowaniu karnym.