Podstawowe informacje
Orzeczenie Sądu lub umowa dotycząca alimentów są stwierdzeniem i skonkretyzowaniem obowiązku alimentacyjnego. Z czasem może się jednak zdarzyć, że okoliczności leżące u podstaw orzeczenia sądowego lub umowy uległy znacznej zmianie, przez co uzasadnionym jest wydanie przez sąd stosownego orzeczenia lub zawarcia nowej umowy. Wówczas możliwe jest zarówno zmniejszenie jak i zwiększenie dotychczasowego świadczenia, a nawet stwierdzenie wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego. Co do zasady osoba uprawniona do alimentów będzie żądać podwyższenia alimentów, natomiast zobowiązany obniżenia bądź stwierdzenia wygaśnięcia obowiązku alimentacyjnego.
Forma i zakres
W doktrynie przyjmuje się powszechnie, iż podwyższenie bądź zmniejszenie alimentów może nastąpić zarówno w orzeczeniu sądowym jak i w umowie bez względu na to czy określenie dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego nastąpiło na mocy orzeczenia sądowego czy umowy.
Zmiana dotychczasowego obowiązku alimentacyjnego może nastąpić dopiero po uprawomocnieniu się orzeczenia bądź po zawarciu umowy. Co ważne, przyjmuje się, że orzeczenie powodujące podwyższenie bądź zmniejszenie alimentów może działać wstecz i obejmować okres przed wytoczeniem powództwa, o ile wtedy wystąpiły okoliczności uzasadniające żądanie. Niemniej jednak, doktryna wskazuje dodatkową przesłankę dla podwyższenia alimentów za okres wsteczny. Jest to możliwe wyłącznie gdy po stronie uprawnionego do alimentacji, pozostały z tego okresu niezaspokojone potrzeby lub zobowiązania zaciągnięte względem osoby trzeciej na zaspokojenie tych potrzeb.
Okoliczności uzasadniające zmianę wysokości alimentów
Regulacje prawne Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego pozwalają na podwyższenia lub zmniejszenia obowiązku alimentacyjnego wyłącznie wtedy, gdy okoliczności będące podstawą wydanego orzeczenia lub umowy uległy zmianie. Do okoliczności które uzasadniają zmianę orzeczenia lub umowy alimentacyjnej należą:
- Istotne zwiększenie lub zmniejszenie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji.
- Istotne zwiększenie lub zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego.
- Ustanie możliwości zarobkowych zobowiązanego.
- Wyjście uprawnionego ze stanu niedostatku.
- Zawarcie małżeństwa przez osobę uprawnioną do obowiązku alimentacyjnego.
- Zmiana siły nabywczej pieniądza.