Jak uniknąć dziedziczenia długów?
Odrzucenie spadku jest oświadczeniem, dzięki któremu spadkobierca może uniknąć dziedziczenia niechcianego spadku, bądź przekazać go od razu swoim spadkobiercom. Możliwość jego złożenia pojawia się w momencie otwarcia spadku, przez które należy rozumieć takie zdarzenie, z którym ustawa łączy skutek w postaci przejścia ogółu praw i obowiązków majątkowych zmarłego na jego następców prawnych. Zgodnie z przepisami, chwilą otwarcia spadku jest chwila śmierci spadkodawcy opisana w akcie zgonu. W przypadku uznania osoby fizycznej za zmarłą, chwilę jej śmierci oznacza się w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego.
Spadkobiercami mogą być wyłącznie osoby żyjące w chwili otwarcia spadku. Nabycie spadku następuje z mocy prawa, jednak nie ma ono charakteru definitywnego. W terminie sześciu miesięcy liczonych od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o nabyciu spadku, może on albo przyjąć spadek wprost (bez ograniczenia odpowiedzialności za długi spadkowe) albo z dobrodziejstwem inwentarza (z ograniczeniem odpowiedzialności do wartości stanu czynnego spadku), albo odrzucić spadek.
Każdy spadkobierca może odrzucić spadek, niezależnie od tego, czy źródłem dziedziczenia jest ustawa, czy testament. Jeżeli jednak majątek osobisty spadkobiercy jest obciążony długami, a majątek spadkowy ma wartość pozwalającą na zaspokojenie wierzycieli, może dojść do ich pokrzywdzenia. Jeżeli, w takiej sytuacji, spadkobierca odrzuci spadek, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili otwarcia spadku, może żądać uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne w stosunku do niego.
Oświadczenie o odrzuceniu spadku może zostać złożone w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu osoby składającej oświadczenie. Przyjęcie oświadczenia przez sąd następuje w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku lub w osobnym postępowaniu o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Zarówno jedno, jak i drugie postępowanie wszczynane jest na wniosek osoby zainteresowanej.
Odrzucenia spadku można dokonać również przed dowolnym notariuszem na terenie kraju. Po dokonaniu czynności, notariusz wysyła odpis aktu notarialnego do sądu spadku, czyli sądu z obszaru ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego.
Złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku powoduje, że spadkobierca jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku. Tym samym traci on prawa i obowiązki wchodzące w skład spadku ze skutkiem wstecznym, czyli od momentu otwarcia spadku. Nie odpowiada już za długi spadkowe, ale jednocześnie nie może czerpać żadnych korzyści ze spadku. Udział, który pierwotnie przypadał jemu, po odrzuceniu dziedziczą jego dalsi zstępni – najczęściej dzieci.
Odrzucenie spadku jest instytucją prawną, która w wielu sytuacjach może ochronić spadkobiercę przed niechcianymi długami. Warto jednak pamiętać, że po odrzuceniu spadek cały czas istnieje i będzie przechodzić na kolejnych spadkobierców ustawowych.