Ochrona pracownic w ciąży
Przepisy Kodeksu pracy w sposób jasny i precyzyjny traktują sytuację kobiet w ciąży jako przypadek zasługujący na szczególną ochronę. W związku z tym rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić jedynie w szczególnych, wskazanych przez prawo przypadkach. Pracodawca musi się liczyć, iż naruszenie przez niego przepisów o szczególnej ochronie stosunku pracy z kobietami w ciąży może narazić go na konsekwencję. Wobec tego istotnym jest, aby pracodawca wiedział w jakich przypadkach może dokonać zwolnienia kobiety w ciąży.
Czy pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży ?
Art. 177 Kodeksu pracy uniemożliwia pracodawcy wypowiedzenie ani rozwiązanie umowy o pracę z pracownicą będącą w ciąży, bądź w okresie urlopu macierzyńskiego. Powyższy zakaz dotyczy również wypowiedzenia zmieniającego. Co istotne, powszechny pogląd sądownictwa powszechnego przyjął również, iż rozwiązanie stosunku pracy jest niemożliwe w sytuacji, gdy kobieta zaszła w ciążę w okresie wypowiedzenia umowy o pracę.
Szczególna ochrona trwałości stosunku pracy kobiet będących w ciąży ujawnia się również w automatycznym wydłużeniu terminowej umowy o pracę . Chodzi tu o przypadki, gdy kobietę w ciąży łączy z pracodawcą umowa
o pracę zawarta na czas określony lub na okres próbny przekraczający miesiąc. W związku z tym, w sytuacji, gdy umowa o pracę miałaby wygasnąć w okresie ciąży, zostanie ona automatycznie przedłużona, aż do dnia porodu.
Wyjątki od zasady ochrony kobiety w ciąży
Mimo, iż Kodeks pracy ustanawia szczególne reguły ochronne dla kobiet w ciąży, to jednak przewiduje on wyjątki, które pozwalają pracodawcy na dokonanie zwolnienia kobiety w ciąży.
Przede wszystkim pracodawca może zwolnić pracownicę będącą w ciąży, bez wypowiedzenia z jej winy (tzw. zwolnienie dyscyplinarne). Kobieta w ciąży może zostać zwolniona w takim trybie gdy:
- Dokonała ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.
- Popełniła w czasie trwania umowy o pracę przestępstwo, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie jej na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem.
- Z własnej winy utraciła uprawnienia konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Niemniej jednak, aby zwolnienie dyscyplinarne było skuteczne, wymagana jest uprzednia zgoda zakładowej organizacji związkowej. W sytuacji gdy w zakładzie nie działa taka organizacja pracodawca podejmuje samodzielną decyzję o zwolnieniu dyscyplinarnym kobiety w ciąży.
Kodeks pracy dopuszcza również zwolnienie kobiety w ciąży w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji przez pracodawcę. Ponadto rozwiązanie umowy o pracę z kobietą w ciąży możliwe jest także za porozumieniem stron.
Konsekwencje wadliwego zwolnienia kobiety w ciąży
Zwolnienie kobiety w ciąży dokonane z naruszeniem przepisów Kodeksu pracy pozwala kobiecie w ciąży na wystąpienie ze stosownym roszczeniem do Sądu. Pracownica będzie mogła żądać przed Sądem:
- Uznania wypowiedzenia za bezskuteczne.
- Przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach.
- Odszkodowania.