Czym skutkuje?
Uznanie długu jest to zachowanie dłużnika, w którym to w przyznaje się do swojego zobowiązania. Ma ono szczególne znaczenie z punktu widzenia przedawnienia roszczenia. W mojej pracy bowiem spotykam się z przypadkami, w których to uznanie długu niweczyło przedawnienie zobowiązania oraz utrudniało prowadzenia sporu sądowego przeciwko wierzycielowi. Nie każdy bowiem zdaje sobie sprawę czym dokładnie jest uznanie roszczenia i jakie zachowania mogą zostać przyjęte jako uznanie długu.
Zachowania stanowiące uznanie długu
Doktryna rozróżnia dwie formy uznania długu – uznanie właściwe oraz uznanie niewłaściwe.
Uznanie właściwe jest czynnością prawną, dokonaną między dłużnikiem a wierzycielem, w której dłużnik potwierdza swoje zobowiązanie. Najczęściej uznanie długu występuje w formie ugody pomiędzy wierzycielem a dłużnikiem. Podpisując ugodę dłużnik każdorazowo powinien zweryfikować zakres ugody. Może się bowiem zdarzyć, że wierzyciel doprowadzi do sytuacji, w której dłużnik podpisując ugodę uzna dług, który częściowo jest przedawniony (np. w zakresie odsetek).
Uznanie niewłaściwe zaś nie jest czynnością prawną sensu stricte, lecz oświadczeniem wiedzy, w którym dłużnik wyraża przeświadczenie co do istnienia zobowiązania. Uznaniem niewłaściwym może być np. częściowa spłata długu lub wystąpienie z wnioskiem o odroczenie płatności.
Skutki uznania długu
Uznanie długu ma szczególne znaczenie z punktu widzenia instytucji przedawnienia zobowiązań. Czym jest zaś przedawnienie?
Osoba zobowiązana do spełnienia świadczenia po upływie odpowiedniego okresu czasu uzyskuje prawo zgłoszenia zarzutu przedawnienia. Powołanie się zaś na taki zarzut zarówno w postępowaniu sądowym jak i bezpośrednio do wierzyciela powoduje, że takie roszczenie przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne (a więc nie wygasa). To oznacza, iż uprawniony nie może za pomocą dostępnych środków prawnych (np. za pośrednictwem powództwa, odpowiedniego wniosku bądź zarzutu) wymusić na osobie zobowiązanej, spełnienie świadczenia
Niemniej jednak Kodeks cywilny przewiduje czynności które powodują tzw. przerwanie biegu przedawnienia. Jedną z tych czynności jest uznanie długu. A zatem dłużnik, który uznaje dług musi się liczyć z tym, że dotychczasowy bieg przedawnienia zostaje zniesiony, a termin przedawnienia rozpocznie swój bieg ponownie od dnia zachowania, które stanowiło czynność uznania długu.
Co więcej, w ewentualnym procesie sądowym wierzyciel ma „silniejszą” pozycję (tym bardziej jeżeli do uznania długu doszło na piśmie). Wtedy to bowiem wierzyciel posiada „mocniejszy” materiał dowodowy. Ponadto ma możliwość łatwiejszego obalenia zarzutów dłużnika np. w zakresie udowodnienia wykonania umowy pożyczki (a tj. wypłaty środków przez pożyczkodawcę pożyczkobiorcy, albowiem uznanie długu samo w sobie prowadzi do wniosku, że pożyczkobiorca musiał uzyskać jakiekolwiek przysporzenie majątkowe).