Prawne aspekty i ograniczenia
Prawo zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być wyłączone przez jakiekolwiek postanowienia umowy spółki. Jest to podstawowe prawo wspólnika. Prawo sprzedaży udziałów może doznawać różnych ograniczeń a w niektórych przypadkach niezachowanie warunków określonych przez przepisy może prowadzić do nieważności takiej sprzedaży. Postaram się przedstawić podstawowe kwestie związane ze zbyciem udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością takie jak forma umowy, cena sprzedaży, skuteczność oraz wskazać na inne ograniczenia.
Forma zbycia udziałów
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na formę w jakiej powinno dojść do sprzedaży udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych, umowa której przedmiotem jest zbycie udziałów musi być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Nie ominie nas zatem wizyta w kancelarii notarialnej ani koszty z tym związane.
Cena sprzedaży
Cena sprzedawanych udziałów powinna odpowiadać ich wartości nominalnej niemniej jednak cena transakcyjna może niekiedy znacząco odbiegać od tej wartości. Tak naprawdę to strony decydują o cenie. Nic nie stoi na przeszkodzie aby udziały zostały sprzedane za symboliczną złotówkę. Kodeks Spółek Handlowych w artykule 199 par 2 podaje przykładowy sposób stanowiący nijako wytyczne jakimi można się posługiwać przy określaniu wartości udziałów. Zgodnie z powołanym przepisem przy ustalaniu wartości udziałów bierze się pod uwagę „wartość przypadających na udział aktywów netto, wskazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy, pomniejszony o kwotę przeznaczoną do podziału”.
Skuteczność prawna
Skuteczność zbycia udziałów jest uzależniona od zawiadomienia o tym fakcie samej spółki. Chwilą decydującą jest w tym względzie dotarcie do samej spółki informacji o przejściu udziałów. Brak takiego zawiadomienia powoduje, że sprzedawca dalej będzie traktowany jak wspólnik a kupujący nie miałby jakichkolwiek praw wynikających z nabytych udziałów, np. nie mógłby uczestniczyć w zgromadzeniu wspólników, nie mógłby uczestniczyć w głosowaniu nad uchwałami a także nie miałby prawa do dywidendy – czyli do wypłaty zysku.
Ograniczenia prawne
Ograniczenia w zbyciu udziałów w spółce z o.o. mogą być przewidziane w samej umowie spółki. Umowa może przewidywać, że udziały mogą być sprzedane wyłącznie osobom spełniające określone kryteria. Przykładowo ograniczenie takie może dotyczyć płci, wykształcenia, wieku lub np. konieczności posiadania określonych kompetencji lub uprawnień.
Umowa może nakładać np. obowiązek uzyskania jednomyślnej uchwały wspólników wyrażającej zgodę na zbycie udziałów lub np. sama umowa może określać cenę za jaką udziały muszą zostać sprzedane. Często spotykanym przypadkiem jest zastrzeżenie zaoferowania udziałów w pierwszej kolejności pozostałym wspólnikom. W takiej sytuacji dopiero w razie niewykonania przez nich prawa pierwszeństwa możliwa jest sprzedaż osobie trzeciej.
Innym ograniczeniem wskazanym w KSH jest konieczność uzyskania zgody spółki na sprzedaż udziałów. Zgoda taka zwykle jest udzielana przez zarządu. Konieczność uzyskania zgody bądź jej brak może być uregulowany w treści samej umowy spółki. Ograniczenie w zbyciu udziału może dotyczyć także sytuacji w której jest on objęty współwłasnością łączną jak np. w przypadku majątku małżonków lub wspólników spółki cywilnej. W takim przypadku osoby te nie mogą nim dowolnie dysponować i decyzje o ich zbyciu muszą być podejmowane wspólnie.