Rażąca niewdzięczność obdarowanego

Nierzadko zdarza się nam usłyszeć o sytuacji, w której to np. kochający dziadkowie podarowali swoim dzieciom czy wnuczkom jeszcze za życia swój dom, czy innego rodzaju nieruchomość bądź kosztowności. Zazwyczaj robią to ufając, że obdarowany będzie się w przyszłości kierować wdzięcznością i np. zaopiekuje się darczyńcami, czy po prostu, w sytuacjach nieoczekiwanych udzieli im niezbędnej pomocy. Bywa jednak i tak, że obdarowani nie tylko nie chcą udzielać pomocy, ale nawet nakazują się wyprowadzić. Czy darczyńca ma jakieś możliwości by odwrócić tą sytuację?

Przepisy Kodeksu Cywilnego przewidują dwie sytuacje, w których to może dojść do odwołania darowizny przez darczyńcę. Mianowicie możliwość odwołania darowizny, która jeszcze nie została wykonana oraz możliwość odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego względem darczyńcy. W tym wpisie  omówiona zostanie druga z tych możliwości.

Zgodnie z nią darczyńca może odwołać darowiznę, ale tylko z powodu rażącej niewdzięczności obdarowanego względem darczyńcy. W tym miejscu już warto zauważyć, że ustawodawca ogranicza możliwość skorzystania z tego uprawnienia tylko do przypadków rażącej niewdzięczności. Oznacza to, że nie każdy akt niewdzięczności obdarowanego względem darczyńcy będzie uzasadniał odwołanie darowizny. Niewdzięczność ta musi mieć bowiem charakter kwalifikowany, a więc szczególny. Rażącą niewdzięczność musi cechować znaczne nasilenie złej woli skierowanej na wyrządzenie darczyńcy krzywdy lub szkody majątkowej. Oczywiście definiowanie pojęcia rażącej niewdzięczności jest uzależnione od okoliczności konkretnego stanu faktycznego. Wydaje się jednak, że niezaproszenie swojego darczyńcy na swoje wesele nie zostanie uznane za akt rażącej niewdzięczności, jednak nakaz opuszczenia mieszkania przez darczyńców już tak.

Co istotne, rażąca niewdzięczność umożliwia odwołanie darowizny nie tylko jeszcze niewykonanej, ale także i tej już wykonanej. Możliwość skorzystania z tego uprawnienia została jednak przez ustawodawcę ograniczona terminem. Mianowicie: „Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego.” Akty niewdzięczności nie muszą zawsze być manifestowane darczyńcy, mogą one przejawiać się także w inny sposób i odbywać się niejako „za jego plecami” stąd też w przepisie mowa o chwili dowiedzenia się o niewdzięczności.

Ponadto, należy także pamiętać, że darowizna nie może być odwołana z powodu niewdzięczności, jeżeli darczyńca obdarowanemu przebaczył. Ustawodawca stwierdza bowiem, że przebaczenie naprawia skutki zachowania niewdzięcznego obdarowanego wobec darczyńcy. Akt przebaczenia darczyńcy powoduje wygaśnięcie jego prawa do odwołania darowizny z powodu rażącej niewdzięczności. Warto w tym miejscu wspomnieć, że przebaczyć może wyłącznie darczyńca. Akt przebaczenia wyrażony przez przedstawiciela ustawowego darczyńcy czy nawet jego pełnomocnika nie spowoduje w/w skutków.

Ostatnią kwestią jaką należy poruszyć jest forma oświadczenia darczyńcy o odwołaniu darowizny. Musi ono zostać złożone obdarowanemu na piśmie.