Jak dokonać podziału majątku spadkowego
W opublikowanych wcześniej wpisach i wideo prezentacjach dotyczących prowadzenia sprawy spadkowej skupiliśmy się na jej pierwszej części jaką jest ustalenie kto po kim dziedziczy. Wyjaśniłem jak wygląda postępowanie przed sądem oraz notariuszem. Jak załatwić sprawę gdzie mamy do czynienia z testamentem oraz w razie dziedziczenia z ustawy. Teraz chciałbym przybliżyć sprawę związaną z podziałem majątku spadkowego jeśli dziedziczy go kilka osób. Sprawę taką możemy równie załatwić na kilka sposobów w zależności od naszego otoczenia faktyczno-prawnego.
Najprościej rzecz ujmując dział spadku to podzielenie masy spadkowej między spadkobierców powołanych do dziedziczenia. Dział spadku może zostać przeprowadzony w drodze umowy lub przed sądem. Podobnie jak w przypadku stwierdzenia nabycia spadku, nie ma tu żadnego terminu ani obowiązku w jakim należy przeprowadzić taką sprawę. Pamiętać jednak należy że, skład spadku ustala się według jego stanu z chwili otwarcia, natomiast wartość spadku według cen z chwili dokonywania działu.
Umowa o dział spadku
Niewątpliwie najprostszym i najszybszym sposobem na dział spadku jest przeprowadzenie tego w drodze umowy. Do zawarcia takiej umowy nie jest przewidziana prawem jakakolwiek forma szczególna. Jednakże aby wykluczyć wszelkie wątpliwości nasze uzgodnienia co do podziału powinny zostać odzwierciedlone na piśmie. Co więcej, jeśli w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość to umowa taka musi być zawarta w formie aktu notarialnego. W tym przypadku do działu spadku dojdzie w Kancelarii Notarialnej. Umowny dział spadku może być przeprowadzony o ile spadkobiercy dojdą do porozumienia. Brak konsensusu wyłącza możliwość zawarcia umowy. Wówczas pozostanie nam wyłącznie droga sądowa.
Sądowy dział spadku
Postępowanie sądowe wszczynane jest na wniosek. Wniosek może złożyć w sądzie każdy spadkobierca, nabywca części spadku lub udziału w spadku a także prokurator. Wniosek o dział spadku podlega rygorom formalnym i powinien spełniać przewidziane prawem warunki.
Co powinien zawierać wniosek o dział spadku:
- we wniosku należy powołać się na postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenie dziedziczenia,
- należy podać jakie spadkodawca sporządził testamenty i gdzie się one znajdują,
- następnie należy dołączyć spis inwentarza o ile został sporządzony, jeśli nie należy wskazać majątek, który ma być przedmiotem działu,
- jeśli w skład spadku wchodzi nieruchomość to wówczas należy przedstawić dowody stwierdzające, że stanowiła ona własność spadkodawcy. Takim dowodem będzie np. wypis z księgi wieczystej,
- należy wskazać łączną wartość przedmiotów wchodzących w skład spadku,
- dodatkowo można wskazać proponowany sposób w jaki sąd miałby dokonać działu spadku.
Podobnie jak w omawianej we wcześniejszych publikacjach sprawie o stwierdzenie nabycia spadku sąd na początku sprawdza czy wniosek spełnia warunki formalne. Podobnie jak większość spraw załatwianych przed sądem musimy się liczyć z koniecznością uiszczenia opłaty. W sprawach o dział spadku opłata ta wynosi 500 zł lub 1000 zł jeśli dział spadku jest połączony ze zniesieniem współwłasności. Jeśli jednak strony przedstawiają uzgodniony projekt podziału, wówczas opłata ta wynosi odpowiednio 250 zł lub 600 zł jeśli dział jest połączony ze zniesieniem współwłasności. Bez opłaty sąd nie rozpozna naszej sprawy. Będzie nas wzywał do jej uiszczenia pod rygorem zwrotu wniosku.
Po zbadaniu warunków formalnych sąd wezwie uczestników na posiedzenie. Na tym posiedzeniu spadkobiercy powinni podać swoje dane osobowe takie jak wiek, zawód, stan rodzinny oraz dane co do swych zarobków i majątku, a także zarobków i majątku małżonka. Ponadto powinni wyjaśnić, w jaki sposób korzystali ze spadku dotychczas oraz wszelkie informacje, które mogą mieć wpływ na rozstrzygnięcie, co każdy ze współspadkobierców ma otrzymać ze spadku. Jeżeli przedmiotem działu jest gospodarstwo rolne, współspadkobiercy powinni w szczególności podać, kto je prowadzi lub stale w nim pracuje.
Postępowanie o dział spadku charakteryzuje się tym, że sąd rozstrzyga w nim również kwestie związane z zapisami, których przedmiotem są rzeczy lub prawa należące do spadku. Sąd rozstrzyga również o wzajemnych roszczeniach między współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, o pobranych pożytkach i innych przychodach, a także o poczynionych na spadek nakładach i spłaconych długach spadkowych.
Na żądanie uczestnika działu sąd spadku może przekazać sprawę sądowi rejonowemu, w którego okręgu znajduje się spadek lub jego znaczna część, albo sądowi rejonowemu, w którego okręgu mieszkają wszyscy współspadkobiercy. Takie żądanie powinno być zgłoszone nie później niż na pierwszej rozprawie.
O tym jakie są sposoby dokonania sądowego działu spadku omówię w drugiej części publikacji do której obejrzenia zapraszam.