Podstawowe informacje
Zgodnie z Ordynacją podatkową oraz Ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych na majątku nieruchomym dłużnika (w tym na użytkowaniu wieczystym bądź spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu) może zostać ustanowiona hipoteka przymusowa. Hipoteka przymusowa jest wpisywana do księgi wieczystej przez Sąd na wniosek ZUS – u bądź właściwego Naczelnika Urzędu Skarbowego na podstawie decyzji administracyjnej określającej wysokość zobowiązania. Niemniej jednak czy zabezpieczenie wyżej wymienionych zobowiązań publicznoprawnych zmienia zasady dotyczące ich przedawnienia?
Ordynacja podatkowa
Ordynacja podatkowa wskazuje wprost, iż zobowiązania podatkowe przedawniają z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Co więcej, bieg terminu przedawnienia może zostać zawieszony czy też przerwany (np. przez ogłoszenie upadłości, czy zastosowanie środka egzekucyjnego).
Natomiast art. 70 § 8 ordynacji podatkowej wskazuje, że przedawnieniu nie ulegają zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym, jednakże po upływie terminu przedawnienia zobowiązania te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu. Niemniej jednak. obecnie judykatura (w tym Naczelny Sąd Administracyjny) stoi na stanowisku (w ślad za wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 2013 r.), że przepis w obecnym brzmieniu ordynacji podatkowej jest niekonstytucyjny, wskutek czego zobowiązania podatkowe zabezpieczone hipoteką lub zastawem skarbowym ulegają przedawnieniu na zasadach ogólnych, a tj. z upływem 5 lat.
Należności wobec ZUS
Podobnie jak zobowiązania podatkowe, należności z tytułu składek na ubezpieczenie ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Również i bieg przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne może ulec zawieszeniu bądź przerwaniu.
Ponadto w ustawie o systemie zabezpieczeń społecznych istnieje „odpowiednik”
art. 70 § 8 ordynacji podatkowej, a więc art. 24 ust. 5 wskazujący że nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia. Niemniej jednak, odwrotnie aniżeli w przypadku zobowiązań podatkowych, należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne zabezpieczone hipoteką bądź zastawem skarbowym nie ulegają przedawnieniu, albowiem w tym przypadku przepis ten został uznany za niekonstytucyjny.