Nabycie ruchomości od nieuprawnionego
Zastanówmy się nad następującą sytuacją. Adam Kowalski kupuje samochód od Kamila Nowaka, który prowadzi komis samochodowy. Jednakże po 4 lata użytkowania samochodu przez Adama Kowalskiego, zostaje on zabezpieczony przez policję z uwagi na to, że w trakcie śledztwa okazało się, że samochód zbyty przez Kamila Kowalskiego w rzeczywistości został skradziony. W trakcie postępowania przygotowawczego został również ustalony poszkodowany, któremu ów samochód został skradziony, a tj. Zenon Sikora. Czy w takim przypadku Adam Kowalski nadal jest właścicielem samochodu, czy powinien zostać zwrócony Zenonowi Sikorze?
Do powyżej przedstawionego stanu faktycznego będzie miał zastosowanie art. 169 Kodeksu cywilnego. Przepis ten reguluje jeden z nielicznych wyjątków w polskim prawie od zasady wskazującej, że nie można rozporządzać cudzym prawem w drodze czynności prawnej.
Art. 169 § 1 Kodeksu cywilnego wskazuje, że w sytuacji gdy podmiot nieuprawniony do rozporządzania rzeczą ruchomą zbywa ją i wydaje ją nabywcy, nabywca uzyskuje własność z chwilą objęcia rzeczy w posiadanie, chyba że działa w złej wierze. A zatem taki nabywca w istocie nabędzie rzecz z chwilą otrzymania rzeczy, jeśli nie wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności nie mógł się dowiedzieć, że kupujący nie jest uprawniony do rozporządzania rzeczą. Zasada ta jednak jak wskazuje się w doktrynie dotyczy wyłącznie rzeczy powierzonych, a zatem takich których ich właściciel pozbywa się w sposób dobrowolny.
Natomiast § 2 powyższej regulacji dotyczy rzeczy zgubionych, skradzionych lub w innych sposób utraconych przez właściciela przed upływem trzech lat od chwili jej zgubienia, skradzenia lub utraty. W takiej sytuacji, nabywca uzyska własność rzeczy dopiero po spełnieniu dodatkowej przesłanki, a więc upływu wskazanych trzech lat.
Co ważne powyższe zasady nie stosuje się do rzeczy wpisanych do krajowego rejestru utraconych dób kultury.
A zatem w podanym przez nas przykładzie Adam Kowalski nabędzie prawo własności do samochodu, albowiem upłynął trzy letni okres i pozostawał on w dobrej wierze. Natomiast gdyby wystąpiły okoliczności przemawiające za tym, że podczas zakupu samochodu Adam Kowalski, przy zastosowaniu zasad staranności mógł się dowiedzieć że samochód pochodzi z kradzieży (np. przez brak tablic rejestracyjnych, dowodu rejestracyjnego itd.),wtedy będzie można przypisać mu złą wiarę, przez co będzie on zmuszony zwrócić samochód Zenonowi Sikorze.